काठमाडौं । फागुन शुक्ल पूर्णिमाका दिन मनाइने फागु अर्थात् होली बुधबार हिमाली एवम् पहाडी जिल्लामा हर्षाेल्लाससाथ मनाइँदै छ । वसन्त ऋतुको आगमनसँगै आपसी मेलमिलाप र सद्भावनाको सन्देश लिई आउने फागु बुधबार परम्परागत रूपमा विभिन्न रङ र लोला खेली मनाइँदै छ । केही वर्ष अघिसम्म उपत्यकामा उत्ताउलो रूपमा मनाइने यो चाड प्रहरीको सक्रियताका कारण पछिल्लो समय सभ्य बन्न थालेको छ । सडकमा कामविशेषले हिँड्नेलाई इ...
ओल्लोकिरात, माझकिरात र पल्लोकिरातमा यलम्बर बाजा प्रयोगमा ल्याइएको पाइन्छ । किरातीहरूको प्रथम कविला प्रमुख यलम्बर हुन् । उनको नामबाट निर्मित यो बाजा किरात राई समुदायमा त्यत्तिकै लोकप्रिय मानिन्छ । ओल्लोकिरात, माझकिरात र पल्लोकिरातमा बसोबास गर्ने गैरजनजातिले समेत यो बाजालाई ‘बाँसको मादल’ भनेर प्रयोगमा ल्याएका छन् । स्थानीय लोकगीतमा यो सहायक तालबाजाका रूपमा प्रसिद्ध छ । किरात राई बस्तीमा हुने...
दीपेन्द्र राई नाम : राकेश परियार । उमेर : २३ वर्ष । काम : स्वयम्सेवी पथप्रदर्शक । हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका–७ हलेसी खोटाङनिवासी राकेश परियारको परिचय यत्ति हो । यही परिचयबाट चिनिन पाउँदा परियारलाई आनन्द लाग्छ । पुसको एक बिहान हलेसी गुफाबाहिर भेटिएका उनले सुनाए, ‘आनन्दले मानिसलाई बाँच्न सिकाउँछ । हाँस्न सिकाउँछ । बाँच्ने पाए त हाँस्न सकिन्छ । दुईदिने चोलामा आनन्दले बाँच्न सिक्दै छु ।’ ...
हलेसी, खोटाङ । सित्तैमा पाइयो भन्दैमा अलकत्रसमेत चपाउनु व्यावहारिक मानिन्छ कि मानिँदैन । मानिन्छ भन्ने सायदै भेटिएलान् । तर, हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका–७ हलेसीनिवासी कमल गिरीले सित्तैमा पाउँदा अलकत्र चपाएर गुन्द्रुककै झोलमा इज्जत फालेका छन् । प्रसंग हो– हलेसी लाँकुरी भन्ज्याङ–चुमाखु भन्ज्याङ ग्रामीण सडकको जालीको । सो सडकखण्डअन्तर्गत लाँकुरी भन्ज्याङदेखि सेलुवाखोलासम्म तीन ठाउँमा ‘ग्याबिङ वाल’ ...
हलेसी (खोटाङ) । नामअनुसारको काम भइदिए संसार कति सुन्दर देखिन्थ्यो होला । नामअनुसारको काम नहुँदा समाजमा विविध विकृति र विसंगति बढ्दै गएको छ । मानिसले नामअनुसार काम नगर्दा ऊ बसोवास गर्ने समाजमा विकृति, विसंगति बढ्दै जानु अस्वाभाविक होइन । दुई पैसा आम्दानी गर्ने लोभमा मानिसले के–के गर्दारहेछन् भन्ने रहस्य खुलासा भएको छ । प्रसंग– हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका–७ हलेसीनिवासी कमल गिरीको हो । नेविसंघ क्षेत...
भूपेन्द्रकुमार राई हात्तीवन (ललितपुर) । किरात राई समुदायसँग सम्बन्धित मुन्धुम, संस्कार, संस्कृति, भाषा, साहित्य र इतिहाससम्बन्धी कृति एवम् किरात राई सर्जकले सिर्जना गरेका विभिन्न विधाका कृति संरक्षण, सम्बद्र्धन र प्रवद्र्धन गर्ने उद्देश्यले किरात राई सामुदायिक पुस्तकालय तथा अनुसन्धान केन्द्र स्थापना गरिने भएको छ । चन्द्रकुमार राई हतुवाली, अरूणकुमार राई, ढुण्डीराज राई, सिक्टन राईको सक्रिय...
दीपेन्द्र राई बाहुनीडाँडा (खोटाङ) । बाहुनीडाँडा, कदुवा (खोटाङ) का फौदसिं कार्कीले १८ महिनाअघि पाँच सय बोट केरा रोपेका थिए । हिजोआज कार्कीको केरा बगानमा दैनिक एक सयदेखि डेढ सय कोसा केरा पाकिरहेका हुन्छन् । लसी व्यापारीसमेत रहेका उनले त्यही केराबाट लसी बनाएर बेच्ने गरेका छन् । दुई वर्षअघि उनले परीक्षणका लागि ५० बोट केरा रोपेका थिए । केरा संसारको सबै ठाउँमा पाइने फल हो भनेर विकिपिडिया (एक स...
दीपेन्द्र राई हलेसी (खोटाङ) । बुधवार (मंसिर १९ गते) साँझ खोटाङको हलेसी आइपुगेका पूर्वप्रधानमन्त्री डा. बावुराम भट्टराईले यहाँको धार्मिक सहिष्णुता र सद्भाव देखेर आफू तीनछक परेको बताएका छन् । पूर्वप्रधानमन्त्री भट्टराईले हलेसीको प्रवद्र्धन गर्न सके संसारकै नमुना पर्यटकीय स्थल बनाउन सकिने दाबी गरे । राज्यले ध्यान दिन सके हलेसीलाई संसारकै नमुना पर्यटकीय स्थल बनाउन समय नलाग्ने उनको भनाइ थियो ...
बिमला राई सदीयौंदेखि महिला चुलोचौकाबाट अपहेलित र उत्पीडनमा पर्दै आएको इतिहास मेटिएको छैन । पितृसत्तात्मक सोचले ग्रसित हाम्रो समाजमा पुरुषको तुलनामा महिला प्रत्येक क्षेत्रमा पछाडि परेका छन् । सामाजिक लिंगभेदको मनोदशामा रुमलिएको समाज निर्माणले उनीहरूको सर्वाङ्गीण व्यक्तित्व विकासका लागि मात्र बाधक छैन, यसले सम्पूर्ण समाजको तीव्र विकासको बलियो तगारो बन्दै विकासको गतिलाई पछाडि पारेको छ । उल्...
नुनथला, खोटाङ । दिक्तेल रूपाकोट मझुवागढी नगरपालिका–१३ नुनथलाको खाम्ला पुछार । स्योनामारसेनेमा खोला र दिखुवा खोलाकिनारमा अवस्थित बुक्टोखिम (ओडारघर) । जहाँ किरात राई चाम्लिङ राखमिहँछा पाछाका प्रथम पुर्खा हँतोलुङरहोंतोलुङले सुरूवाती जीवन निर्वाह गरेका थिए । ‘उनै हँतोलुङरहोंतोलुङका सन्तान आज वल्लो खाम्ला, पल्लो खाम्ला र तल्लो खाम्लामा बसोवास गरिरहेका छन्,’ स्थानीय भीमराज राईले सामाजिक सञ्जाल फे...
